Southern Star-April 2022

यामिनी: मनीषा, सुरुवातीला तुझ लहानपण कसं गेलं याबद्दल थोडंसं सांग ना. म्हणजे तुझा शिक्षण कसं आणि कुठे झालं याबद्दल थोडी माहिती दे ना..

मनीषा: माझे आई-वडील पोलादपूर ला असतात. माझे वडील डॉक्टर होते. प्राथमिक शिक्षण पोलादपूर ला झाल्यानंतर पुढे माध्यमिक शिक्षणासाठी हुजूरपागे मध्ये मी शिकायला आले पुण्यात. माझं ग्रॅज्युएशन मी बी कॉम मध्ये केलं. त्यानंतर आयएलएस लॉ कॉलेजमधून मी मास्टर्स इन लेबर लॉ केलं. नंतर तिथूनच मी एलएलबी केलं. म्हणजे मास्टर्स इन लेबर लॉ केल्यानंतर मी लॉ फर्म जॉईन केली होती आणि त्यानंतर मी एलएलबी केलं. त्यानंतर माझं एलएलबी झाल्या नंतर मी साधारण 1995 पासून स्वतंत्र प्रॅक्टिस करू लागले.

यामिनी: 1995 पासून म्हणजे खूप वर्ष झाली तू या फील्ड मध्ये आहेस. तुला लेबर लॉ मध्ये यावं असं कधी वाटलं?

मनीषा: लेबर लॉ बद्दल मला माझ्या मित्राकडून कळलं. अगोदर मला माहित नव्हतं. त्यानी याबद्दल माहिती दिली. मला ते इंटरेस्टींग वाटलं. मला ते आवडलं. चॅलेंजिंग वाटलं आणि चॅलेंजिंग असल्यामुळे मग मी या करियर कडे वळले

यामिनी: तू जेव्हा या करिअरचा विचार केलास तेव्हा लेबर लॉ या करियर मध्ये पुरुषांचे वर्चस्व जास्त होतं. अशावेळी तुला काम करताना कसं वाटलं?

मनीषा: हो त्यावेळेला फार कमी स्त्रिया या करिअरचा विचार करत असत. मी जेव्हा या करिअर मध्ये आले त्या वेळेला पुरुष मंडळीच जास्त होती. या करिअरमध्ये फारच ......... मुली किंवा स्त्रिया काम करत असत पण आता ते चित्र थोडं पालटताना दिसतेय. आता मुलीसुद्धा लेबर लॉ हे करिअर म्हणून विचार करतात आणि हळूहळू मुलींचे सुद्धा प्रमाण या .........मध्ये वाढते आहे. बरेच जणांना हे काय फिल्ड आहे हेच माहीत नसते. पण खूप इंटरेस्टिंग फील्ड आहे.

यामिनी: तुझ्या या करियर साठी तुला घरचा सपोर्ट कसा मिळाला?

मनीषा: घरून चांगला support होता. माझे वडील करिअरच्या साठी खूपच supportive होते. त्यांनी कधीही मुलगा किंवा मुलगी असा भेद केला नाही. मुलांप्रमाणे मुलींनीही त्यांचं करिअर केलं पाहिजे या विचारांचे होते. मुलींनी कशातही मागे राहता कामा नये असे त्यांचे विचार होते. जी काही चॅलेंजेस येतायेत ती स्विकारायची आणि त्यातून मार्ग काढून पुढे जायचं. त्यांनी कधीही तिकडे जाऊ नको  असा आम्हाला सांगितलं नाही. गाडी चालवण्यासाठी त्यांनीच खरं तर प्रोत्साहन दिलं. आम्हा सगळ्या मुलींना बाबांनी नेहमी सपोर्ट केला आणि आईवडिलांचा सपोर्ट असल्यामुळेच आम्ही आमच करिअरही घडवू शकलो.

यामिनी: तुम्ही किती भावंडे आहात आणि काय काय करता?

मनीषा: आम्ही तिघी बहिणी आणि एक भाऊ आहे. मी सगळ्यात मोठी. माझ्या नंतर ची बहिण पण पुण्यातच असते, तिचे लग्न खूपच लवकर झाले. आणि अजून एक बहीण गोव्यात असते. माझा भाऊ पोलादपूरलाच असतो त्यांने तिकडे पहिली इंग्लिश मिडीयम शाळा काढली आहे.

सगळ्या भावंडांमध्ये माझं लग्न सगळ्यात उशिरा झालं.

यामिनी: घरून लग्नासाठी pressure आलं होत का?

मनीषा: हो खूपच. त्यावेळी खूप बोलणी खाल्ली घरच्यांची पण मला करिअर करायचं होतं त्यामुळे लग्न करायचं नव्हतं... म्हणजे करायचंच नव्हतं. मला कधी कधी अजूनही प्रश्न पडतो की मी लग्न कसं काय केलं...

यामिनी: राजेश शी भेट कशी आणि कोठे झाली?

मनीषा: आम्ही कामाच्या निमित्ताने भेटलो. राजेशने केमिकल इंजीनियरिंग केलय. आणि तो इंडस्ट्रियल गॅसेस मॅन्युफॅक्चरिंग मध्ये आहे.  त्याचा स्वतःचा बिझनेस आहे. त्याची फॅक्टरी लोणी काळभोर ला आहे.  ही फॅमिली पण खूप supportive आहे. सासरची मंडळी खूपच छान आहेत. मला खूप समजून घेतात.

यामिनी: करिअर आणि घर हे मॅनेज कस करतेस?

मनीषा:  मी बऱ्यापैकी स्वतंत्र राहिलेली आहे.  आणि घरातली एखादी गोष्ट करायची असेल तर ती कोणाला तरी विचारून करायची हे मुळात ध्यानीमनीच नसायचं. त्यामुळे कोणाला विचारून काही करायची सवय नव्हती मला जे हवं किंवा मला जे करायचे ते आपापला डिसीजन घेतला आणि मोकळ झाल, असा स्वभाव होता. त्यामुळे सुरुवातीला थोडं जड गेलं पण आता हळूहळू सवय झालीये. आता मी निर्णय घ्यायच्या प्रोसेस मध्ये राजेश ला पण सामील करून घेते. पण सगळीच फॅमिली supportive असल्यामुळे मला पण ऍडजेस्ट करणं सोपं गेलं.

आता सुद्धा कधी सकाळी जर लवकर मला बाहेर पडायचं असेल तर आई म्हणतात की तू जा लवकर मी बघते. किंवा त्या आवर्जून विचारतात की काही खाल्ल आहेस का? कधीकधी त्या मला खायला करून देतात. किंवा कधी मला बाहेर उशीर झाला सासरे आवर्जून फोन करतात किंवा राजेशला सांगतात की तिला फोन कर आणि कुठे आहे किंवा कधी येणारे विचार. अशी supportive आणि काळजी घेणारी फॅमिली आहे त्यामुळे छान वाटतंय.

यामिनी: या सगळ्या कामाच्या व्यापातून तू तुझे छंद कसे जोपासतेस किंवा तू तुझ्यासाठी वेळ कसा काढतेस? आणि तुझे छंद काय काय आहेत?

मनीषा: मला कुकिंग करायला आवडते आणि जेव्हा जेव्हा मला थोडा मोकळा वेळ असतो त्या वेळेला मी नवीन नवीन पदार्थ करून बघत असते. मला कुकिंग मध्ये नवीन गोष्टी शिकायला आणि  खायला घालायला खूप आवडते. लहानपणी आई  किचनमध्ये खूप जाऊ द्यायची नाही पण दुपारच्या वेळेला जेव्हा थोडा मोकळा वेळ असायचा तेव्हा काहीतरी वेगळे पदार्थ नक्की करून बघायचो आम्ही. आणि माझ्या वडिलांना ते खूप आवडायचं त्यामुळे ते आम्हाला त्याबाबतीत खूपच प्रोत्साहन द्यायचे. त्यांना खूप कौतुक वाटायचं.  माझी आई खूप सुंदर स्वयंपाक करते आणि तिचा हा गुण आमच्या मध्ये अगदी पुरेपूर आलेला आहे. मला ड्रॉईंग करायला पण खूप आवडतं पण कामाच्या व्यापात ते मागं पडलं. पण आता कधी कधी असं वाटतं की आता परत क्लास लावावा आणि ड्रॉईंग शिकायला सुरुवात करावी. लहानपणापासून घर सजवण्याची आवड खूप होती त्यामुळे माझा करिअरच्या बाबतीत सेकंड ऑप्शन असा होता की इंटिरियर डिझायनर व्हावे.

यामिनी: तू रोटरी मध्ये कधी जॉईन झालीस?

मनीषा: मला वाटतं मी 2008/ 2009 मध्ये रोटरी मध्ये आले. राजाभाऊ प्रेसिडेंट होते त्यावेळेला मी रोटरी मध्ये आले. रोटेरियन विनायक देशपांडे हे माझे क्लाइंट होते. यांच्याकडून रोटरी मध्ये काय काय होतं किंवा काय काय असतं हे ऐकलं होतं. ते बरेचदा म्हणायचे की या तुम्ही एकदा रोटरी मध्ये. काम कसं चालतं ते पहा. आवडेल तुम्हाला.  मला असं वाटलं की आपलं प्रोफेशन सोडून बाकी बऱ्याच प्रोफेशन मधल्या लोकांशी आपल्याला जर इंटरॅक्शन करायच असेल तर रोटरी हा प्लॅटफॉर्म त्यासाठी चांगला आहे. मी जशी रोटरीच्या मिटींग अटेंड करत गेले, तिथे येत गेले तसं मला नवीन नवीन लोकं भेटली आणि मला लक्षात आलं की आपल्याला अजून वेगळ्या क्षेत्रातील लोकांचा ग्रुप मिळतोय आणि ते छान वाटत होतं. बाकी बर्‍याच सोशल ऍक्टिव्हिटीज मध्ये पार्टिसिपेट करता येत होतं.

लहानपणापासून मी डॉक्टरचा ग्रुपच बघितला होता करण माझे वडील डॉक्टर होते. त्यामुळे त्यांचा सगळा मित्र परिवार हा फक्त डॉक्टर्स चा होता आणि मी जशी माझ्या प्रोफेशनमध्ये काम करायला सुरुवात केली तसा लॉयर्सचा ग्रुप झाला. त्यामुळे हे दोन ग्रुप सोडून बाकीचे लोक भेटण्यासाठी आणि त्यांच्याशी इंटरॅक्शन करण्यासाठी मला रोटरी चा प्लॅटफॉर्म कामी आला.

यामिनी: रोटरी मध्ये तुला येऊन 14,15 वर्ष झाली या वर्षांमध्ये तुला कशा प्रकारचे काम करायला मिळालं किंवा तू कुठल्या प्रकारचं काम केलंस.

मनीषा: माझ्याकडे बरेचदा लीगल अवेअरनेस कमिटीच असायची. मी एक पुस्तक केलं होतं कामगारांच्या साठी, कामगारांना ऍप्लिकेबल असणाऱ्या कायद्यांवर. आपले ESI, PF, ग्रॅज्युटी वगैरेवर. एका युनियन ला दिल होत. आणखी एक वर्कशॉप पण केलं होतं कामगारांसाठी युनियन च्या ऑफिस मध्ये.

यामिनी: गेल्या वर्षी टू सेक्रेटरी म्हणून काम पाहत होतीस तो एक्सपिरीयन्स कसा होता?

मनीषा: छान होता. म्हणजे छानच होता. रोटरी चे कामकाज जवळून पाहण्याची संधी मिळाली.  एकतर ऑनलाइन असल्यामुळे माझी खूप तारांबळ उडली नाही. ऑफलाइन असतं तरी केलं असतं काम. पण थोडी कसरत करावी लागली असती.  पण एकूणच खूप मजा आली. बेसिकली आपला क्लब खूपच छान आहे. खूप ॲक्टिव आहे आणि सगळ्यांना accomodate पण करतात. हा आपल्या क्लबचा खूप चांगला प्लस पॉइंट आहे. सीनियर आणि ज्युनियर दोन्ही ग्रुप असल्यामुळे खूप मजा येते काम करताना. शिकायला मिळतं आणि खूप कौतुकही करतात.

यामिनी: तुझे काही फ्युचर प्लान्स असतील तर त्याबद्दल थोडं सांगशील का? म्हणजे वैयक्तिक पातळीवर पण आणि रोटरीच्या माध्यमातून तुला जे करायच आहे त्याबद्दल पण.

मनीषा: लेबर लॉ वरतीच एखादा  सेमिनार ठेवावा अशी माझी खूप इच्छा आहे आणि त्यातून रोटरी साठी डोनेशन जमा होईल असा उद्देशही आहे.   आपल्या हातून काहीतरी लिखाण व्हाव अशी खूप इच्छा आहे.

यामिनी: मनीषा खूपच चांगले विचार आहेत तुझे आणि तुझ्या फ्युचर प्लॅन साठी आम्हा सगळ्यांच्या कडून तुला खूप खूप शुभेच्छा.

धन्यवाद!

तो मग एका(बागेच्या) गुरूकडे गेला त्याला विचारलं..," हे रानटी गवत कसं काढू??"

गुरु म्हणाले..," तू जरा माती बदल..!"

माळ्याने माती बदलली..तरी काही परिणाम झाला नाही.. तो परत गुरुंकडे...!!

गुरु म्हणाले,"असं कर.. तू जरा पाणी घालण्याचं कमी कर..!"

"ठीक आहे.!" माळी म्हणाला.

या उपायाचाही परिणाम झाला नाही.. परत माळी गुरुंकडे..

गुरु म्हणाले.," ठीक आहे. मी तुला काही नवीन पीक लावायला देतो.. ते पीक असं आहे की ते रानटी गवत खाऊन टाकतं..! बघ तरी लावून..!"

माळ्यानं ते पीक लावलं....तरीही गवत वाढतच राहिलं..!

माळी परत गुरुंकडे गेला.. म्हणाला..," मास्टर हे गवत वाढतंच आहे..! जात तर नाहीच..!"

गुरूंनी विचारलं..," तू माती बदललीस..?"

"हो..!"

"पाणी द्यायचं कमी केलंस..?"

".हो.!"

"मी सांगितलेलं नवीन पीक लावलंस..?"

"हो.!"

"मग अजून गवत आहेच..?"

"हो..!" माळी म्हणाला..

"मग आता एकच उपाय..!" गुरु हसून म्हणाले.."तुला त्या गवतावर प्रेम करायला शिकलं पाहिजे.... यू मस्ट लर्न टू लव्ह इट..!"

आयुष्यात आपण अनेक संघर्षांना तोंड देत असतो.. मग त्या भावना असोत, आवडीनिवडी असोत, अथवा आपले नातलग-मित्र-शत्रूंमधले संघर्ष असोत...

गुरजिफ म्हणून एक रशियन संत होऊन गेला.. त्याच्या आश्रमामध्ये अनेक साधक राहत असत.. पण एक विचित्र साधक इतर सर्वांना नेहमी त्रास देत असे.. गुरुजिफच्या शिष्यांना "त्याला आश्रमात का ठेवलं गेलं" हे एक कोडंच होतं...

काही दिवसांनी त्यांना समजलं की हा साधक आश्रमात नुसता राहतच नाही, तर त्याला पगारही दिला जातो...! सर्व साधक रागावून गुरुजींकडे गेले आणि म्हणाले..," याचा अर्थ काय.?? हा मनुष्य आमच्या साधने मधला मोठा अडथळा - आणि तुम्ही त्याला पगार देता..?"

- गुरुजिफ म्हणाले.." तुमचा सगळ्यात मोठा शिक्षक तो आहे..!! तुम्ही त्याचा जोपर्यंत प्रेमाने स्वीकार करत नाही, तोपर्यंत तुमची साधना अपूर्ण आहे असं समजा... त्याला मी पगार देणं ही तुमची मोठी संधी समजा..!!

-  आपल्या आयुष्यासाठी ही किती सुंदर शिकवण.!! एक म्हणजे आपल्या आवडी-निवडी चं गवत..! काही सहज उपटून काढता येणारं तर काही अगदी खोल गेलेलं...जे ऊपटणं अगदी कठीण..!

आणि दुसरं म्हणजे आपल्या नात्यांमधला संघर्ष...! काही सोपे तर काही अत्यंत कठीण..! जणू काही अशक्य..!

 - मग काय करायचं..?

- "प्रेम"करायला शिकायचं त्यांच्यावर.. आणि म्हणायचं,"थँक यू फॉर युवर टीचिंग" कारण त्यांच्या शिवाय आपल्या मार्गावर उजेड पडणार कसा..? आपला मार्गदीप त्यांच्याशिवाय कोण असेल..??

सध्या इतकंच

पं.नेहरूंना महाभारताविषयी जास्त कुतूहल होते.एकतर तो एक महान ग्रंथ आहे.त्याप्रमाणेच त्यात सांगितलेल्या परंपरागत आख्यायिका,राजकीय व सामाजिक रितीरिवाज, यांमध्ये पं.नेहरूंना जास्त रस होता.ह्या ग्रंथाविषयी आपल्या आणी आंतरराष्ट्रीय विद्वानांकडून सतत संशोधन होत असते.

ह्या महाकाव्याच्या काळात कदाचित परकीय घटक भारतात येत होते.त्या घटकांच्या सामाजिक चालीरीतींचा प्रभाव येथील मूळ समाजावर पडत असणार. उ.दा.आर्य संस्कृतीत बहूपतित्वाची पद्धत नव्ह्ती. त्याप्रमाणेच बाह्यसंबंधातून पुत्र  प्राप्तीला स्वीकृती नव्हती.बहुतेक करुन हे रितीरिवाज आलेल्या परकीय संस्कृतीकडून घेतले असावेत अथवा कुटूंब दुभंगू नये,कींवा स्त्री निपुत्रिक राहू नये म्हणुन सुचविलेले उपाय असावेत. पांडव कदाचित मोगल वंशातील असावेत, असा सुद्धा एक विचार प्रवाह आहे.हिंदु तत्त्वज्ञानात सत्य एकमेव असते असा अट्टाहास धरला जात नाही.सत्याला अनेक कंगोरे असू शकतात. निरनिराळया कोनातून सत्याकडे पाहिले जाऊ शकते.ह्या सर्वसमावेशक तत्वामुळे भारतात इतर मतप्रवाह आणि श्रद्धांना मान्यता मिळाली.

महाभारत काळपूर्व भारत 'आर्यव्रत' म्हणून ओळखला जात असे आणि मुखःत्वेकरून उत्तर भारता पुरताच मर्यादित होता.विंध्य पर्वतांच्या दक्षिणेला त्याचा विस्तार नव्हता.रामायण काळात प्रथमच आर्यांचा दक्षिणेत शिरकाव झाला.प॔.नेहरूंच्या मते महाभारत युद्ध ई.स.पू.चौदाव्या शतकात झाले असावे व संपूर्ण भारतावरील वर्चस्वाकरीता लढले गेले असावे.त्या वेळेपासून भारतवर्षाचा उदय झाला ,ज्यात हल्लीचे अफगाणिस्तान अथवा गांधार, दिल्ली कींवा हस्तिनापूर, इंद्रप्रस्थ, वगैरे समाविष्ट होते.एकसंध भारताची कल्पना प्रथम महाभारतात मांडली गेली.

महाभारतात कृष्णकथा व गीता सांगितली आहे.त्यांच्या माध्यमातून नैतिकता व सदाचारी वर्तनाचे म्हणजेच 'धर्माचे ' धडे दिलेले आहेत.सर्वोदय हा त्यातील महत्वाचा मुद्दा आहे.'धर्म' परिस्थिती व काळाप्रमाणे बदलत असतो.सत्य व न्याया करीता तटस्थ वृत्तीने केलेली हिंसा ही अहींसाच असते असे गीतेत सांगीतले आहे.महाभरतात नुसतेच नीतिमत्तेचे धडे दिले नाहीत.सुखी,परिपूर्ण, आनंदी आयुष्य कसे भोगावं हे सुद्धा सांगितले आहे.'जे स्वतःला पटत नाही असे वर्तन दुसर्‍याशी करू नये' असा संदेश महाभारतात दिलेला आहे.वैयक्तिक भल्यापेक्षा सामाजिक कल्याणावर भर दिलेला आहे.धर्म आचरून मानवाचा उत्कर्ष होतो;जात किंवा घराण्यावर सफलता अवलंबुन नसते;सदाचार ,जीवन व अमरत्वापेक्षा महत्त्वाचा आहे;भोगात अत्यानंद असतो; श्रीमंतीची हाव नाशकारक असते;असमाधान प्रगतीला प्रोत्साहित करते;इत्यादी उपदेश महाभारतात केला आहे.महाभारतात, दैववाद,एकेश्वरवाद, बहूदेववाद,द्वैतवाद, या सर्वाचाच उहापोह केला आहे,तरीही त्यांतली दृष्टिकोन सृजनशील , तर्कनीष्ठ व सर्वसमावेशक आहे.महाभारत काळात जात पात एव्हढी ताठर नव्ह्ती. एका जातीतून दुसर्‍या जातीत सहज प्रवेश करता येत असे.परन्तु जसजशी परकीय आक्रमणं होऊ लागली तसतशी ही सहीष्णू समाज पद्धती बदलत जाऊन, अधिक कडक व एकसंघ बनली.जुन्या चालीरीती बदलत गेल्या.उ.दा.पूर्व काळी जी गोमास भक्षणाची मुभा होती ते निषिद्ध झाले.

भगवत गीता जरी महाभारतातील एक भाग असली तरी ती स्वयंपूर्ण आणि मुळ कथेपासून अलग आहे.गीता महाभारत महाकाव्यात नंतर घुसवली  आहे.ती पंचविसशे ते दोन हजार वर्षापूर्वी लिहीली गेली असावी.महाभारत ग्रंथाची कथा मध्येच थांबून गीतेचे कथन चालू होते आणि गीता संपवल्यावर परत पूर्व कथेशी सुसंगत अशी महाभारताची गोष्ट पुढे चालू होते.गीता सातशे श्लोकांची आहे.ती जगातील सर्वांत सुंदर व तत्त्वज्ञानात परिपूर्ण कविता समजली जाते.जरी ती बुद्ध पूर्व काळात लिहिली गेली तरी ,भारतीय मनावर व आचरणावर ,गीतेचा प्रभाव अजूनपर्यंत आहे.निरनिराळे संप्रदाय व मतप्रवाह मार्गदर्शनासाठी गीतेची मदत घेतात व आपआपल्या सिद्धांतानुसार गीतेतील तत्त्वज्ञानाचा अर्थ लावतात. गीता राजकीय, सामाजिक, संकटकाळात किंवा पेचप्रसंगात मनोबल उंचावण्यास उपयोगी पडणारे काव्य आहे.लोकमान्य टिळक, अरविंदो घोष, महात्मा गांधी वगैरे हल्लीच्या विचारवंतांनी आपापल्या विचार सरणीप्रमाणे गीतेचा अर्थ लावला आहे. म.गांधीच्या मते गीतेत अहींसा सांगितली आहे,तर इतरांच्या मते,न्याय्य कारणांकरीता ,हिंसा व युद्धाचे समर्थन, गीतेत केले आहे.

गीतेत अर्जुन आणि श्रीकृष्ण यामधील संभाषण वर्णन केले आहे.अर्जुनाला रणांगणावर पडलेला संभ्रम दूर करुन त्यास त्याचे कर्म करावयास प्रवृत्त करण्यास श्रीकृष्ण प्रयास करतात.त्याचवेळेस, कर्म,सद्वर्तन, आध्यात्म, इत्यादीबद्दल सुद्धा भगवान उपदेश करतात. गीतेमध्ये मानवी अस्तित्वाचे विवरण केले आहे.त्याप्रमाणेच उन्नतीसाठी लागणारे ,ज्ञान, कर्म व श्रद्धा,या तीन मार्गात मेळ बसविण्याचा प्रयत्न केला आहे.गीतेत एकमेव भगवंतावरील श्रद्धेला जास्त महत्व दिले आहे.मानवी जीवनात आध्यात्माला महत्व असल्याचे गीतेत सांगीतलेआहे व आध्यात्माच्या माध्यमातून जीवनातील समस्या सोडविण्याचा मार्ग दाखविला आहे.वैश्विक भल्यासाठीच कर्म करीत रहावे असे गीता सुचविते.गीता निष्क्रियतेचा निषेध करते.कर्म काळानुसार करीत राहावे असे सुचविते,ज्याला 'युगधर्म'असे म्हणतात.

नवभारत नैराश्याने झाकाळला आहेआणि निष्क्रिय झाला आहे.अशावेळेस गीतातील कर्म करण्याचे आवाहन,देशाला उपयुक्त आहे.हल्लीच्या परिस्थितीत हे आवाहन सामाजिक भल्यासाठी ,समाजसेवेतकरीता,देशभक्ती जागवीण्या करता, मानवतेकरता,लोककल्याणासाठी, करता येईल असे पं.नेहरूंचे मत होते.गीतेच्या शिकवणी प्रमाणे कर्माला आध्यात्माची सांगड असली पाहीजे.कर्म कसल्याही फळांची आशा न धरता अलिप्त पणे केले पाहीजे.सदाचाराचे फळ नेहमीच चांगले मिळते,जरी सद्कार्याचा परिणाम लगेच जाणवला नाही,तरी.

गीतेची शिकवण वैश्विक व सर्वसमावेशक आहे.सर्व जाती,जमाती,पंथांना लागू होते.गीतेतील ज्ञान कालबाह्य होत नाही.गीतेमध्ये उपजतच जिज्ञासू वृत्ती,शोधक प्रवृत्ती,आहे.त्यात अवलोकनांती कार्य करण्याचा संदेश,संघर्ष व विसंगतीत संतुलन ठेवण्याचे ज्ञान दिले आहे.गीता आत्मविश्वास पूर्ण आहे.त्यात विषमतेत सुद्धा ऐक्याची शिकवण दिली आहे.काळावर,पळवाट न काढता ,काळात स्वतःला सामावून घेऊन, मात करण्याचा मार्ग गीतेत दाखविला आहे.गीता लिहिल्या पासूनच्या गेल्या पंचविसशे वर्षांत मानवी जीवनात अनेक बदल झाले.मानवाचा कित्येकदा विकास व र्‍हास झाला.मानवाला अनेक अनुभव भोगावे लागले.अनेक मतप्रवाह व सिध्दान्त बदलले.परन्तू या सर्व स्थित्यंतरात सुद्धा गीतेतील संदेश अबाधित राहीला.

डिस्ट्रिक्ट गव्हर्नर कुठल्या महिन्यामध्ये भेट देणार याचे वेळापत्रक रोटरी वर्षाच्या सुरवातीलाच  माहित असते. या वर्षीची ही भेट सात मार्चला ठरली होती आणि त्याची पूर्वतयारी म्हणून आपले असिस्टंट गव्हर्नर पास्ट प्रेसिडेंट रो. धनश्री जोग ह्यांनी दोन आठवड्यापूर्वी क्लबला भेट देऊन आपण सर्व कागदपत्रांची पूर्तता पूर्ण केली आहे का तसेच क्लबने ठरविलेली उद्दिष्टे कितपत पूर्ण झाली आहेत त्याचे रिपोर्ट तयार आहेत का आणि ह्या  सर्व गोष्टी डिस्ट्रिक्ट वेबसाईटवर आणि रोटरी इंटरनॅशनलच्या वेबसाईट वर अपलोड केले आहेत का इत्यादी सर्व गोष्टींचा आढावा घेतला व योग्य मार्गदर्शन केले.  त्यांच्या सूचनांनुसार आपल्या बोर्डाने सर्व डॉक्युमेंट्स डिस्ट्रिक्ट गव्हर्नरला रिव्ह्यू साठी आधी पाठवले  होते.  डिस्ट्रिक्ट गव्हर्नरच्या भेटीचे वेळापत्रक तयार होते व प्रेसिडेंट रो. अतुल आणि सचिव रो. किरण ह्यांनी पूर्ण तयारी केली होती. डिजी रो. पंकज शहा हे वेळेच्या बाबतीत अतिशय काटेकोर आणि अभ्यासू व्यक्ती आहेत आणि आपल्या सर्व डायरेक्टरना याची पूर्वकल्पना असल्याने त्यांनी सुद्धा उत्तम तयारी केली होती. सेवासदन हॉल सुरेख रांगोळ्या काढून स्वागतास सज्ज झाला होता. प्रथम प्रेसिडेंट ईलेक्ट रो. संजीव ओगले यांच्याबरोबर चर्चा झाली ती प्रामुख्याने क्लबने तयार केलेल्या स्ट्रॅटेजिक प्लॅनिंग च्या उद्दिष्टांची आणि पूर्ततेची पडताळणी करणे यावर होती. आपला क्लब गेली काही वर्षे सातत्याने स्ट्रॅटेजिक प्लॅननुसार वाटचाल करीत असतो. पुढील तीन वर्षासाठी आपल्या क्‍लबने काय उद्दिष्टे ठरवली  आहेत, आपल्या क्लबची प्रबळ स्थाने, त्रुटी, धोके व नवनवीन संधी ह्याचा अभ्यास केला आहे का व त्यानुसार क्लबचे प्रोजेक्ट्स राबविले जातात का इत्यादी गोष्टींचा आढावा घेतला व उत्तम मार्गदर्शन केले. ह्याचा फायदा आपल्याला पुढील काळात नक्की होईल यात शंका नाही.  नंतर डीजींनी क्लब डायरेक्टर्स आणि सॅटेलाइट क्लबच्या चेअरपर्सन यांच्याबरोबर एकत्रित मीटिंग घेतली. ही असेम्ब्ली मिटिंग अतिशय महत्त्वाची असते. डीजी रो. पंकज शहा यांनी आपल्या क्लबची इत्यंभूत माहिती आधीच अभ्यासुन  व आपण काय अधिक वेगळे करू शकू ह्यावर विचार करून ठेवला होता. प्रत्येक डायरेक्टरने त्यांच्या अव्हेन्यू मध्ये काय कामे प्लॅन केली होती, कुठली महत्त्वाची प्रोजेक्ट्स आपण पूर्ण केली आहेत आणि कोणती पूर्ण करणार आहोत याचा आढावा दिला. पब्लिक इमेज हा अत्यंत महत्वाचा अव्हेन्यू. आपल्या क्लबने केलेली कामे केवळ डिस्ट्रिक्ट मध्येच नव्हे तर सामान्य जनतेपर्यंत पोहचवणे  महत्त्वाचे ठरते. आपण राबविलेल्या सर्व प्रकल्पाची माहिती कशा पद्धतीने लोकांपर्यंत पोचली आहे याचा उत्कृष्ट रिपोर्ट रो. दत्ता पाषाणकर यांनी सादर केला.  गव्हर्नर सुद्धा त्यावर खुश झाले व  त्यांनी काही महत्त्वाच्या सूचना सुद्धा केल्या आणि त्या इतक्या सोप्या पण महत्त्वाच्या आहेत की आपण पुढील काळात नक्कीच उपयोगात आणू. आपल्या क्लबचे फायनान्स चे काम कसे चालते, ट्रस्ट चे काम कसे चालते याची उत्तम माहिती क्लबचे खजिनदार रो. जितेंद्र महाजन यांनी दिली. डीजींनी आपल्या वेबसाइटवर प्रोजेक्ट्स ची माहिती ठेवून लोकांकडून अधिक डोनेशन कसे गोळा करता येईल ह्यावर उत्तम सल्ला दिला. मेंबरशिप डायरेक्टर रो. योगेश नांदुरकर यांनी आपण आपण यावर्षी दोन सॅटलाईट क्लब कसे स्थापन केले तसेच क्लासिफिकेशन चे काम पूर्ण केलेले आहे याची माहिती दिली. सदस्य संख्या टिकावी ह्याकरिता आपण काय काय उपक्रम केले ह्याची माहिती दिली.

त्यानंतर आपल्या क्लबच्या सॅटलाईट क्लबच्या चेअरपर्सन रो. उल्का पासलकर यांनी त्या क्लबचे होणारे कार्यक्रम याची माहिती दिली आणि क्लब स्थापन झाल्यापासून त्यांनी काय काय सामाजिक कार्य केली आणि लिटरेचर क्लबचा फोकस काय आहे हे छान समजावून सांगितले.  युथ सर्व्हिसेसचे डायरेक्टर रोटेरियन हेमंत वाळिंबे यांनी यावर्षी आपण एक  रोटरॅक्ट क्लब स्थापन केला म्हणजे, एका रोटरॅक्ट क्लबचे आपण पालकत्व स्वीकारले  आणि आपलाच रोटरॅक्ट  क्लब ऑफ पुना साऊथ हा नवे सदस्य घेऊन उभा केला हे सांगितले. पुढील रोटरी वर्षात पुना साऊथ ला ५० वर्षे पूर्ण होतील.  ह्या वर्षी कोरोना प्रादुर्भावामुळे शाळा बंदच होत्या त्यामुळे शाळेमध्ये प्रत्यक्ष कार्यक्रम होऊ शकले नाहीत तरीसुद्धा आपण शाळेतील मुलांच्या ॲक्टिव्हिटीज ऑनलाईन पद्धतीने घेतल्या. मुलांना मोबाईल फोन दिले, रायला व इतर विविध उपक्रम घेऊन प्रोजेक्ट्स केले हे विशद केले. आपले दोन महत्त्वाचे अव्हेन्यू म्हणजे मेडिकल सर्विसेस आणि कम्युनिटी सर्विसेस! आपले मेडिकल डायरेक्टर पी पी रो. विनायकराव हे आजारी असल्यामुळे येऊ शकले नाही तरीपण आत्तापर्यंत आपण कुठले कुठले उपक्रम राबविले त्यामध्ये देसाई हॉस्पिटल बरोबर आपण करीत असलेले कॅटारॅक्ट ऑपरेशन तसेच इतर प्रोजेक्ट च्या गोष्टी प्रेसिडेंटने सांगितल्या.  कम्युनिटी सर्विस डायरेक्टर पीपी रो. डॉ. सुधांशू गोरे यांनी आत्तापर्यंत झालेले विविध उपक्रम,  त्यामध्ये नाट्यस्पर्धा, वाचन स्पर्धा, स्पोर्ट्सच्या स्पर्धा तसेच सॅटेलाइट क्लब बरोबर केलेले ई-वेस्ट उपक्रम इत्यादी सांगितले. महत्त्वाचे म्हणजे कम्युनिटी सर्विस मध्ये आपण केलेला पथदर्शी प्रोजेक्ट  - सोयाबीन पासून दूध व इतर सोया  उत्पादन कसे करायचे यांची घेतलेली ट्रेनिंग वर्कशॉप्स आणि त्याचा झालेला फायदा यावर विस्तृत चर्चा केली. पुढे होऊ घातलेले काश्मीर मधील मेडिकल कॅम्पस, उर्दू मधील ई-लर्निग चे प्रोजेक्ट इत्यादी बऱ्याच सांगितल्या व त्यावर डीजींनी संतोष व्यक्त करून सूचनाही दिल्या. डीजी रो. पंकज शहा यांनी आपण करीत असलेली ही सर्व कामे मला उत्तम प्रकारे माहिती आहेत आणि तुम्ही करत असलेले कामे माझ्या पर्यंतच नव्हेत डिस्ट्रिक मधील अनेक लोकांपर्यंत पोहोचले आहेत हे आवर्जून सांगितले!

क्लब फाउंडेशन डायरेक्टर रो. श्रीकांत परांजपे यांनी आजवर झालेले फाऊंडेशनचे काम आणि आपण रोटरी फाऊंडेशनला दिलेले योगदान याची माहिती दिली. आपल्या  क्‍लबने ठरविलेले उद्दिष्ट आपण केव्हाच पार केलेले आहे हे ऐकून सर्वांना अतिशय आनंद झाला. सर्व सभासदांनी आजवर उत्तम सहकार्य करून फाउंडेशनला चांगली मदत केली आहे.  त्यानंतर क्लब ॲडमिनिस्ट्रेशनच्या कामाविषयी प्रेसिडेंट नॉमिनी रो. रवींद्र प्रभुणे यांनी माहिती दिली. दर आठवड्याला राबवीत असलेले उत्तमोत्तम कार्यक्रम,  "मीही एक दुर्गा" या कार्यक्रमाची संकल्पना त्यांनी सांगितली. या विविध कार्यक्रमांच्या मार्फत आजपर्यंत कुठल्या प्रकारच्या वक्त्यांना क्लबमध्ये आमंत्रित केले हे सांगितले. क्लबच्या इतर कमिटीचे कामे आणि कामाचे स्वरूप आणि त्यांनी केलेली कामे यांचा आढावा घेतला. एकंदरीत ही मीटिंग फारच उत्तम झाली. या मीटिंग मुळे आपल्या क्लबमध्ये झालेली सर्व कामे डीजी पंकज यांच्यापुढे मांडले गेली. हे सर्व होत पर्यंत आपल्या मुख्य सभेची वेळ होतच आली होती त्यामुळे दिजीनी रोटरॅक्ट क्लबचे प्रेसिडेंट आणि इतर ऑफिसर्स ह्यांच्याबरोबर चर्चा केली.

डिस्ट्रिक्ट फर्स्ट लेडी ॲन प्रिया ह्या तोपर्यंत मिटिंग साठी पोहोचल्या होत्या. क्लबच्या फर्स्ट लेडी आणि इतर ॲन्सने त्यांचे स्वागत केले. त्यांनी सर्वांबरोबर मनमोकळेपणाने गप्पा मारून आपल्या क्लबमधील झालेली कामे आणि त्यामध्ये ॲन्सने दिलेले सहकार्य याविषयी जाणून घेतले. तोपर्यंत क्लबचे इतर सभासद गरमागरम कॉफीचा स्वाद घेत फेलोशिपचा आनंद घेत होते. मुख्य  सभेची सुरुवात साडेसातला झाली. आज वेळेचे काटेकोर बंधन असल्यामुळे प्रेसिडेंट अतुलने थोडक्यात पण अतिशय मुद्देसूदपणे वर्षभराच्या कामाचा आढावा सर्व सभासदांपुढे ठेवला. त्याच्याच शब्दात सांगायचे म्हणजे सिंहावलोकन केले! त्यानंतर आपल्या असिस्टंट गव्हर्नर रो. धनश्री जोग यांनी त्यांचे विचार मांडले व थोडक्यात आपल्या क्लबची  ठळक वैशिष्ट्ये आणि कार्यक्रम यांचा उल्लेख करून डीजींना आपला क्लब डिस्ट्रिक्ट मध्ये सातत्याने पहिल्या दहा नंबर मध्ये कसे स्थान टिकूवून आहे हे सांगितले.  डिस्ट्रिक्ट गव्हर्नर रो. पंकज शहा ह्यांची थोडक्यात पण पूर्ण अशी ओळख आपल्या रोटरॅक्ट प्रेसिडेंट दिव्या गांधीने करून दिली. डीजी रो. पंकज शहा यांनी फक्त वीस मिनिटे भाषण केले पण त्यामध्ये क्लबची  पूर्ण कुंडली  मांडली व आपण केलेल्या कामाची पूर्ण दखल घेऊन आपले कौतुक केले. सर्व प्रोजेक्टची त्यांना तंतोतंत माहिती होती. आपल्या क्लबला त्यांनी CSR वापरून अधिक मोठे कामे कशी करता येऊ शकतील ह्याची माहिती दिली. आपल्या क्लबने ग्लोबल ग्रांटचा प्रोजेक्ट स्वतःहून करावा असे सुचविले आणि तो प्रोजेक्ट मोठा व भव्य होईल याकडे सुरुवातीपासून लक्ष देणे आवश्यक आहे असे सांगितले. त्यासाठी त्यांनी पूर्ण सहकार्य करण्याचे आश्वासन दिले. आपले पास्ट प्रेसिडेंट रो. अभिजित जोग यांनी लिहिलेल्या पुस्तकाची  प्रत डीजींना सप्रेम भेट दिली. डीजींनी  आपल्या क्लबमधील ज्यांनी रोटरीत पंचवीस वर्षे पूर्ण केलेली आहेत त्यांना "बागवान" ह्या सन्मानाने गौरव  करून सर्टिफिकेट्स प्रदान केली. आभार प्रदर्शन प्रदर्शनाचे काम प्रेसिडेंट इलेक्ट रो. संजीव ओगलेंनी थोडक्यात पण मुद्देसूदपणे केले व सभेची सांगता झाली.

अशा या सुंदर कार्यक्रमानंतर भोजनाची फेलोशिप होती. बदामीकरांच्या अतिशय रुचकर आणि स्वादिष्ट भोजनाने आलेल्या सर्व मंडळींची तृप्त झाली. एकंदरीत डिस्ट्रिक्ट गव्हर्नर व्हिझिट उत्तम प्रकारे पूर्ण झाली. प्रेसिडेंट रो. अतुल, फर्स्ट लेडी नंदिनी आणि पूर्ण बोर्डाचे हार्दिक अभिनंदन.

मिरज जवळील सलगरे गावात शीतल यांचा जन्म झाला. त्यांचे शिक्षण सांगलीमध्ये झाले. वडिलांची प्रखर इच्छा व पाठिंबा असल्यामुळे 2008 साली शितल यांनी एमपीएससी परीक्षा दिली. या परीक्षेमध्ये महाराष्ट्रामध्ये, मुलींमध्ये शीतल जाधव प्रथम आल्या आल्या व तेव्हापासूनच त्या पोलीस दलामध्ये कार्यरत आहेत. घर आणि नोकरी याची तारेवरची कसरत एक महिला म्हणून त्यांनाही कशी सांभाळावी लागते हे त्यांनी आपल्या मुलाखतीमध्ये उलगडून सांगितले. महिलांनी आणि ज्येष्ठ नागरिकांनी समाजामध्ये वावरताना कोणती काळजी घ्यावी ह्यावर त्यांनी अनेक उपाय सुचवले. नागरिकांनी पोलिसांना व त्यांच्या वर्दीला घाबरून न जाता त्यांना आपला मित्र समजून त्यांच्याशी संवाद साधला पाहिजे हेही त्यांनी सांगितले. सध्या पोलीस दलामध्ये कार्यरत असलेल्या अनेक योजनांविषयी त्यांनी छान माहिती दिली. ॲन यामिनी पोंक्षे यांनी ही मुलाखत घेतली. आपल्या कर्तृत्वामुळे तसेच अतिशय चोख कामामुळे अल्पावधीत एकूण ७९ बक्षिसे पटकावणाऱ्या सहाय्यक पोलीस निरीक्षक शीतल जाधव यांची ही मुलाखत अतिशय खुमासदार व संस्मरणीय झाली.

माधुरीताई म्हणाल्या की चौघींचेही मार्ग वेगळे असले तरी चिवघीजणी आपापल्या क्षेत्रात मॅनेजमेंटच करत आहेत. सायली गुजराती ही पेशाने सीए आहे व वकील ही आहे. सायली गुजराती हिच्याशी वेल्थ मॅनेजमेन्ट बद्दल बोलताना तिने अत्यंत सोप्या भाषेत जीएसटी, टॅक्स फायलिंग, डायरेक्ट टॅक्स याबद्दलची माहिती दिली. तिला ७ वर्षांचा अनुभव आहे व आता तिने स्वतंत्रपणे व्यवसाय करण्यास सुरुवात केली आहे.  त्यानंतरची ॲनेट ऐश्वर्या वाघमारे ही फॅशन टेक्नॉलॉजी या विषयात पारंगत असून तिचा "मीराले" नावाचा ब्रँड आहे. तिने अत्यंत नावाजलेल्या फॅशन डिझायनर्स बरोबर काम केले असून या व्यवसायातील नाविन्य तिने आपल्याला दाखवून दिले.

वेट मॅनेजमेंट व नुट्रीशन मध्ये जम बसवलेल्या अनुगंधा बडवे ही खास नाशिकहुन आपल्याशी संवाद साधण्यासाठी आली होती. तिने सर्व उपस्थितांकडून विविध व्यायाम करून घेतले  व व्यायामाचे महत्त्व सांगितले.

प्रिया पाषाणकर हिने तर तिच्या तालावर सर्वांना अक्षरशः नाचवले. तिने जॅझ फ्युजन या नृत्य प्रकाराबद्दल माहिती दिली. तिने संयम दावर सारख्या सुप्रसिद्ध कलाकारासमवेत काम केले आहे.

या चौघीनींही त्यांच्या क्षेत्रातील आव्हाने सांगितली त्याचप्रमाणे आई वडील व परिवारातील सर्बनचे सहकार्य व प्रोत्साहन मिळाल्याचे आवर्जून सांगितले. रोटरी  क्लब विषयी त्या अत्यंत आपुलकीने बोलल्या व रोटरी हेच आपले व्यासपीठ असल्याचे नमूद केले. शेवटी प्रश्न उत्तरे झाली. ॲन डॉ. गीतांजली पुरोहित यांनी आभार प्रदर्शन करून कार्यक्रमाची सांगता केली.